Wat maakt een foto dat je er langer naar blijft kijken? - INTERVIEW

Volg de Fotovakschool Grant: < TERUG   VERDER >

“Veel fotografen zoeken naar spectaculaire onderwerpen. Ze reizen naar verre streken, zoals Buenos Aires. Maar galeriehouder en jurylid van de Keep an Eye Fotovakschool Grant, Roel Sandvoort is vooral benieuwd naar wat er om de hoek gebeurt.

Wat maakt een foto dat je er langer naar blijft kijken?
“Dat zal voor iedereen verschillen maar voor mij geldt dat er iets te raden moet zijn. Het verhaal moet zich niet direct onthullen, het moet een appèl doen op je fantasie. Je kunt een mooi fotoboek kopen en binnen 5 minuten ‘uithebben’. Maar er zijn ook beelden waar je naar moet blijven kijken. Elke keer kun je er weer iets nieuws bij bedenken. Dat zijn de foto’s die je langer om je heen kunt hebben.”

Beschrijf eens zo’n beeld dat blijft intrigeren…
“Dat is dat jongetje met een cello op z’n rug. Een foto van Eva Besnyö die veel mensen kennen. Het is een portret, maar op de rug gefotografeerd, je weet niet hoe dat jongetje eruit ziet. Je kunt je er dus van alles bij voorstellen. Van datzelfde jongetje is ook een foto dat hij met vriendjes aan het spelen is. Een veel minder interessant beeld want je kunt er geen invulling aan geven. In de galerie heb ik nu een foto van Peter Gerritsen. Je ziet een meisje dat een boek leest. Ze staat met haar rug naar je toe. Veel mensen blijven er even bij stil staan. Peter vertelt niets over de foto. Geen titel, niet waar het is. Het beeld openbaart zich niet direct, dus iedereen kan erbij fantaseren wat hij wil. Waar staat dat meisje op te wachten? Wat doet ze daar?”

Wel het oog, maar niet de techniek én omgekeerd

Sommige fotografen hebben het oog maar niet de techniek. Anderen hebben de techniek maar niet het oog, kun je iemand leren op een bepaalde manier te kijken? 
“Het leuke van fotografie is dat in één beeld meerdere dingen kunnen gebeuren. Ik ken voorbeelden van echt goede fotografen die intuïtief weten dat bepaalde dingen bij elkaar komen. Het oog kun je absoluut ontwikkelen. Wat de fotograaf je wil laten zien, wat hem ertoe bracht die éne foto te maken, is vandaag de dag wel minder goed te achterhalen. Dat komt door de digitale techniek. Die ene goede foto wordt bewaard en de rest wordt weggegooid. Hierdoor zie je minder hoe fotografen te werk zijn gegaan. Een bekende fotograaf, Koen Wessing, maakte eerst zijn allerbeste foto, daarna een paar slechte en veel later pas weer een goede.”

Je heb fotografen die heel veel schieten en die heel lang wachten op dat éne juiste moment… 
“Tijdens een Kabinetsformatie in, ik geloof de jaren 80, werd het hele proces op de voet gevolgd door de pers. Er was een fotograaf die met één foto het hele verhaal wilde pakken. Dagen, weken volgde hij de onderhandelaars op de voet. Steeds had hij nét niet dat goede moment te pakken. Na een tijdje wist hij precies waar, in welke hoek, hij moest staan. Die fotograaf wist: ze komen straks weer binnen en dan gaan ze handen schudden. Dan moet ik die ene seconde, precies in die ene hoek staan. Zo kon hij die perfecte foto schieten. Zo kon hij zonder het te ensceneren de waarheid naar zijn hand zetten omdat hij wist wat er ging gebeuren.”

Waarom is de Keep an Eye Fotovakschool Grant zo belangrijk voor beginnende fotografen? 
“Het is heel fijn dat je een budget hebt waar je enige tijd van kan leven. Zodat je geen ander werk hoeft te doen om je gas en licht te betalen. Veel fotografen moeten sappelen om aan geld te komen of in opdracht werken om voldoende te verdienen. Met de prijs heb je een buffer zodat je je voor meer dan 100% op het onderwerp kan storten.”

Miljarden foto's per dag, het merendeel kiekjes ...

Er zijn en worden heel veel foto’s gemaakt. Kom je nog werk tegen waarvan je denkt.. Ja dat is echt helemaal nieuw? 
“Ja absoluut. Het aardige van het medium is dat je alle kanten op kan. Er worden miljarden foto’s per dag gemaakt maar het gros zijn kiekjes. Toch komen fotografen iedere dag met ideeën die nog niet eerder gedaan zijn. Een voorbeeld: Mischa Keijser, een bekende fotograaf is altijd bezig geweest met water en de zee. Nu kwam hij op het idee: ik wil dat water in. Dus wetsuit aan, camera ingepakt, assistent mee de zee in. Ik kan me niet herinneren dat ik de zee ooit op deze manier gezien heb. Het is zo’n simpel onderwerp. Maar zoals hij het water heeft gefotografeerd is volgens mij nog nooit gedaan. Natuurlijk zie ik later vast dat het ergens op de wereld ook gedaan is, die kans is natuurlijk groot. Toch is het altijd net even anders.” 

Hoe ga je 8 november de foto’s van de pas afgestuurde fotografen beoordelen? 
“Ik heb een dikke stapel met voorstellen gekregen. Wat ik belangrijk vind is dat ik overtuigd moet zijn dat de fotograaf het plan écht kan uitvoeren. Ik wil weten hoe hij dat voor elkaar krijgt. En het moet iets zijn wat er nog niet is. Ik zie veel fotografen die kiezen voor iets spectaculairs of iets dat makkelijk benaderbaar is. Wat gaan ze dan doen? Dan gaan ze bijvoorbeeld naar de kermis. Of naar Buenos Aires, want dat is ver weg, dat levert veel spannende foto’s op. Denken ze. Maar ik ben vooral benieuwd naar wat er bij die fotografen om de hoek gebeurt. Dat is lastig want dat betekent dat je veel tijd moet steken in vertrouwen winnen en contacten moet kunnen leggen. Er moet veel gebeuren voor je eindelijk die camera kunt oppakken. Ik woon op IJburg. Toen de wijk een jaar of 12 geleden ontstond waren er van begin af aan veel kleine kinderen. Nu zijn we inmiddels een decennium verder. Die kinderen zijn jongeren geworden. Fotograaf Jaap van den Beukel heeft ze gefotografeerd in hun buurt. Het is heel voor de hand liggend – gewoon over jongeren, vandaag de dag, niks ingewikkelds. Maar het levert een interessante inkijk in een stukje van de wereld.”