Kunst en machines líjken elkaars tegenpolen

Artes mechanicae: Een technisch kunstje

Volg BlogSpot: 
< VORIG BLOG   VOLGEND BLOG >
Naar de index van alle blogs >

Kunst en machines lijken elkaars tegenpolen.
De een staat doorgaans voor creativiteit, uniciteit en emotie, de ander voor herhaling en daarmee gebrek aan originaliteit. In deze blog gaat het juist over een samensmelting: ‘de machine als kunstwerk’. Wie wil er nu geen machine zijn?

Vanaf de jaren 60 gingen sommige kunstenaars de machine omarmen als artistiek middel, met als beroemdste voorbeeld Andy Warhol, die zijn atelier zelfs liefkozend ‘The Factory’ had genoemd en zei: “Schilderijen zijn te hard. De dingen die ik wil laten zien zijn mechanisch. Machines hebben minder problemen. Ik zou graag een machine zijn. Jij niet?”

In deze tijd lijken de uitspraken van Warhol steeds minder gek. Of zal hij zelfs de toekomst voorspeld hebben? Robots worden gewoner en gewoner in ons dagelijks leven, en sluipen ook de kunstwereld in. Zo organiseerde het Utrechts Museumkwartier afgelopen weekend een culturele zondag vol met robot-kunst, met onder andere werk van Freerk Wieringa. Zijn Saksenros (2012-13) paradeerde al in 2014 rond op Lowlands festival. Freerk studeerde ‘gewoon’ aan de kunstacademie ArtEZ.

In Eindhoven gaan ze nog een stapje verder

Het promotiebeeld van de expo ROBOT LOVE (boven) & het werk Extremisme (2016) van Jelle Korevaar (onder)

In Eindhoven, de stad die in Nederland onder andere met de Dutch Design Week de reputatie krijgt van vooruitstrevend denken en doen, gaan ze nog een stapje verder. In de tentoonstelling ROBOT LOVE, met de veelzeggende slogan ‘the expo that gets under your skin’, wordt de emotionele band tussen mens en robot onderzocht met behulp van werken van ruim 50 internationale kunstenaars. Voor iedereen met interesse in kunst, design en technologie, aldus de samenstellers.

Vanaf het begin van de twintigste eeuw kwam er steeds meer ‘beweging’ in kunst. Dit kwam onder andere omdat kunst en wetenschap (en dus ook techniek) elkaar gingen opzoeken. Dit schuilt nu allemaal onder de paraplu-term ‘kinetische kunst’, waarbij ook andere natuurkundige verschijnselen als licht een rol kunnen spelen. 
In de Kunsthal is nu een mooi overzicht van 100 jaar kinetische kunst te zien tijdens de tentoonstelling Actie <-> Reactie.

In onze galerie ligt in de wintermaanden de focus op licht, maar hier nog even terug naar de machine. Er zijn in Pouloeuff ook wat kunstenaars geweest die de grens tussen kunst en machine vervaagden. Een mooi voorbeeld hiervan is Thijs Rijkers. Thijs ziet zichzelf niet zozeer als een uitvinder, maar als een ontdekker. 
Met zijn werk wil hij natuurkundige processen zichtbaar en begrijpelijk maken. Deze visuele vertaling van het proces kan dan een gevoel van schoonheid en bewondering oproepen.

De conclusie: machines zijn ook kunst!

Het werk Saksenros (2012-13) van Freerk Wieringa.

Een hele andere aanpak van machine-kunst heeft Jelle Korevaar. Hij wil juist de sociale mechanismen in de maatschappij verbeelden in zijn werk en zo ethische discussies aanwakkeren. Zijn machines, met onder andere de titels Populisme, Extremisme en Cultivering, ‘produceren’ dus vooral verhalen. 
Een interessante insteek hierbij is zijn idee dat de mens verslaafd is aan controle. De machine kan daar natuurlijk goed bij helpen, maar wat als die machine een onverwachte wending neemt? Iets van de toekomst?

Fascinatie voor kennis lijkt een drijfveer voor veel kunstenaars die kiezen voor de machine als medium. In deze zin is dit niets nieuws. Zo was er een grote reizende tentoonstelling over de uitvindingen van de vijftiende-eeuwse kunstenaar Leonardo da Vinci, met de titel ‘The Genius’. Daar werd een strikt onderscheid gemaakt tussen zijn creatieve werk en zijn constructies, maar dat is dus eigenlijk niet nodig: machines zijn ook kunst! 

• Wil je reageren op deze blog? Dat kan hier: REAGEREN? >
Bij het volgende blog kunnen wij een klein aantal van jullie reacties op deze site publiceren. Of reageer op dit blog via onze social media. Houd er rekening mee dat wij de wettelijke privacy-reglementen in acht nemen. 
Lees ook de interviews met kunstenaars, kunstkenners en dito liefhebbers door onze Juliëtte de Swarte. DE INTERVIEWS >