Saskia van Stein (foto: Moniek Wegdam)

Volg de Young Desigers (Grant):
 < TERUG  VERDER >
NAAR ALLE BERICHTEN >

Naar index van alle interviews >

Mijn generatie was nog heel erg houtje-touwtje

De Young Designer Award, de naam zegt het al, is een van de belangrijkste prijzen voor jonge ontwerpers. Is het voor deze nieuwkomers lastig om hun plek te veroveren in het ontwerplandschap?
“Het is nog nooit zo makkelijk en tegelijk nog nooit zo moeilijk geweest. Mijn generatie was nog heel erg houtje-touwtje, gedreven door ons idee waren we in mindere mate bezig met de vraag waar een project kon landen. Nu zijn de studenten op de academie al heel professioneel. Ze weten zich te organiseren, werken samen, kunnen zichzelf serieus presenteren. Je ziet het bij de Young Designer Award. Waar vroeger alleen ontwerpers die al een aantal jaar bezig waren zich meldden, zijn dat nu ook designers die net afgestudeerd zijn.
Maar tegelijk is het ook lastig. Het is in deze tijd zoeken naar een nieuwe relatie tussen de industrie en de ontwerpers. Het vak van ontwerper is steeds meer op immaterieel design gaan rusten; meer op het proces.”

Op welke plekken, waar we nog niet aan gedacht hebben, zou je ontwerpers kunnen inzetten?
“Waar niet? Ontwerpers zien de ruimtes die anderen over het hoofd zien. Het zou voor bedrijven en overheden meer vanzelfsprekend moeten worden een ontwerper aan het begin van een proces erbij te vragen. Niet pas aan het einde, als er alleen nog een kleur of vorm gekozen moet worden.
Simone Post, winnares van de Keep an Eye Young Designer Grant, is een mooi voorbeeld. Ze is heel nieuwsgierig naar systemen in de industrie. Daar zoekt ze naar de meerwaarde van de restwaarde. Voor Adidas maakte ze kleden van oude sneakers. Voor Vlisco, een textielbedrijf dat kleurrijke stoffen produceert voor de markt in Afrika, maakt ze ook kleden van restmateriaal. Simone is echt een ontwerper van deze tijd met een hybride praktijk. Ze heeft een eigen designstudio en daarnaast is ze initiator van het designlab Envisions waar designers samenwerken met elkaar én met de industrie.”

Als je ziet wat voor ideeën en initiatieven jonge ontwerpers ontplooien, dan word je daar optimistisch van. Tegelijk groeit het aantal bedrijven dat gericht is op massaproductie sneller dan ooit.
“We leven aan het einde van een tijdperk. Daar hoort conservatief gedrag bij, het willen vasthouden aan het oude. We zijn gewend geraakt aan een bepaalde mate van afleiding, dat zien we als een succesvol leven. Veel en ver reizen, steeds weer nieuwe spullen kopen. Tegelijk groeit maatschappelijk het besef dat we ons leven op een andere manier moeten inrichten. En dat hoeft echt niet ten koste van onze levensstandaard te gaan.
Het besef alleen is niet voldoende. Er moet actief op gestuurd worden. En natuurlijk zal ik de eerste zijn die zegt dat we ontwerpers erbij moeten vragen om het systeem te veranderen.”

Tegelijk groeit maatschappelijk het besef dat we ons leven op een andere manier moeten inrichten

Lees hieronder verder >>

Keep an Eye Young Designer Grant winnaar Olivier van Herpt ontwikkelde 's werelds grootste kleiprinter waarmee hij fantastische vazen van klei maakt. Dave Hakkens, ook een Awardwinnaar, bouwde zijn eigen machine die plastic afval kan recyclen tot iets nieuws en bruikbaars. De instructies heeft hij gedeeld, zodat iedereen ter wereld deze machine zelf kan maken. Zijn ontwerpers uitvinders geworden?
“De kern van ontwerpen is experimenteren en onderzoek doen. Olivier van Herpt, die zelf zijn eigen 3D printer van klei bouwt en daarbij zoekt naar de juiste verhoudingen van verharding, materiaal, pigment, kleur en structuur is in feite niet anders dan een Rembrandt die de juiste toon zoekt voor zijn palet. 
Dave Hakkens verzet zich tegen het systeem waarbij producten een korte levenscyclus hebben. Toen een onderdeeltje in zijn telefoon stuk ging, moest hij een nieuwe telefoon kopen. Zo ontstond het idee voor de modulaire telefoon waarbij je elk onderdeel van je toestel kunt vervangen, verwisselen en upgraden als er betere onderdelen beschikbaar komen.”

Sinds een jaar of drie heeft iPhone een recylceprogramma

Een geweldige uitvinding uit 2003, maar helaas nog niet op de markt. 
“Het concept van Dave is gekocht door Google maar ligt nog in de ijskast. De industrie is er nog niet klaar voor. Waarschijnlijk ontbreekt het verdienmodel. Je ziet hierbij dat het voor bedrijven soms nog niet lucratief is om veranderingen door te voeren. Sinds een jaar of drie heeft iPhone een recylceprogramma. Je stuurt je oude iPhone op en krijgt daar geld voor bij aankoop van een nieuwe. Maar dat had natuurlijk al veel langer beleid kunnen zijn. Zeker omdat de grondstoffen zoals lithium, eindig zijn. Een ander Nederlands ontwerp, die van de fairphone, gaat hierop in.”

We proberen nu zo veel mogelijk te recyclen, maar moeten we niet naar een systeem waarbij er helemaal geen afval meer is? 
“Het hele recyclen is een tussenfase denk ik. Uiteindelijk moeten naar een heel nieuwe levensloop van producten en grondstoffen. Ontwerper Christien Meindertsma, winnaar van de Young Designer Award, had haar oog op laten vallen op vlas, een ijzersterk gewas met een rijke traditie in Nederland. Maar nu was het alleen nog verkrijgbaar in China. Ze besloot zelf weer vlas te verbouwen in Nederland. Het resultaat was de Flax chair. 
Een ontwerper die helemaal van scratch een complete productielijn, van grondstof naar eindproduct, weet op te bouwen, dat is heel inspirerend. Bij het productieproces gaat bovendien geen vlasvezeltje verloren.”

Hoe komt het dat we het één als bruikbaar materiaal en het ander als afval zien?
“Ontwerpers leren ons daar anders naar kijken. Die producten van ‘afval’ hebben bovendien een heel nieuw en fris uiterlijk gekregen. Lange tijd hadden gerecyclede producten ook een recycle-esthetiek waarvan mensen dachten: leuk idee, maar ik ga er niet mee lopen. Maar laatst zag ik zelfs een prachtige vaas van mensenhaar.”

Waarom is NL toch zo’n ontwerpland?

Lees hieronder verder >> 

Kan verandering vanuit het systeem komen of moet er een breuk komen met het systeem? 
“Je merkt dat de generatie waar ik les aan geef hun leven anders wil vormgeven dan hoe onze samenleving nu is georganiseerd. Zoals Ninamounah, winnaar van de Keep an Eye Young Designer Grant 2019, die met haar collectie over gender een maatschappelijk pijnpunt van inclusiviteit raakt. We gaan altijd uit van solidariteit tussen de generaties. Maar het idee ‘waarom moeten wij loyaal zijn aan een generatie die er een potje van heeft gemaakt’ groeit. De frictie tussen jonge mensen en babyboomers kan wel eens groter worden dan die nu is.”

Waarom is NL toch zo’n ontwerpland? 
“Nederland is voor een groot deel gemaakt. We zijn een bezig volkje, praktisch en efficiënt. Ondernemerschap zit in ons DNA. En we geloven in maakbaarheid. De entrepreneur staat bekend als iemand met een probleemoplossend vermogen. Maar, en ik zit nu even hardop te denken, we hebben óók een probleemveroorzakend vermogen. De ontwerper die ons een spiegel voorhoudt en laat zien waar we naartoe gaan als ontwikkelingen die in gang zijn gezet doorzetten. We durven zaken te bevragen en daar ligt de basis van een ontwerp(houding).”

Hoe ‘Dutch’ is Dutch Design nog? 

Het Nederlandse ontwerpklimaat is heel internationaal. Veel studenten van de Design Academy Eindhoven komen uit het buitenland. Hoe ‘Dutch’ is Dutch Design nog? 
“Dat kun je je afvragen. Internationale studenten kwamen eerst vooral om de typisch Dutch Design stijl te adopteren. Nu zie je dat er veel meer wordt ontworpen door de eigen culturele lens. Internationale studenten verbinden zich meer met hun eigen erfgoed maar met een kritische “Nederlandse” blik.”

Het valt op als iets goed en slim ontworpen is, wat zegt dat over de spullen waarmee we ons omringen? 
“Werkelijk alles om ons heen is vormgegeven. Dat vergeten we wel eens. Ik kom uit de architectuur en als ik kijk naar hoe er soms gebouwd is denk ik wel eens: gaan architecten na jaren wel eens terug naar een ontwerp om te onderzoeken of het wel geworden is zoals ze voor ogen hadden? 
Ik weet ook zeker dat het bijdraagt aan ons welbevinden als de dingen om je heen goed ontworpen zijn. Een voorbeeld? In ziekenhuizen is vaak veel ruimte voor verbetering. Alleen al in de kleurstelling en bewijzering. Soms gaat het trouwens wel goed. Ik was laatst in een ziekenhuis waar ze een weelderige tuin hadden aangelegd met een soort Japanse pagode. Daar konden mensen middenin de natuur hun chemotherapie ondergaan. Dat was echt met zorg en schoonheid ontwikkeld.”

Waarmee kan een ontwerper de jury overtuigen? 
“Als enige categorie gaat de Young Designer Award niet om een individueel eindproduct. Niet het afstudeerproject staat centraal maar de visie en ontwerphouding van de ontwerper in zijn of haar beginnende oeuvre en hoe een ontwerper de nieuwe manier van kijken naar het publiek weet te brengen.”

Wat moet je in huis hebben om het te maken?
“Eigenzinnige nieuwsgierigheid, maar vooral ook vertrouwen in jezelf. Natuurlijk moeten wij als academie een intellectueel kader en cultureel werkveld bieden. Maar ik geloof er heilig in dat het uiteindelijk allemaal draait om zelfvertrouwen. Zelfvertrouwen om je stem te vinden, relaties aan te gaan en het werkveld tegemoet te treden. Daar geven we op de academie tools voor.”