Volg de Young Talent Podcasts:
< TERUG   VERDER >
NAAR ALLE BERICHTEN >

Naar alle interviews >  

Dan kun je alleen maar nóg meer waardering hebben voor kunstenaars

_{Wat was die éne tip of dat éne gesprek dat alles veranderd heeft? In de nieuwe, maandelijkse Young Talent Podcast gaan jonge talenten in gesprek met mensen uit de kunst en cultuur die al een naam opgebouwd hebben. Zo worden onder andere Karin Bloemen, Benjamin Herman, Gijs Scholten van Aschat, Jan Taminiau en Hella Jongerius het hemd van het lijf gevraagd.}

Luuk, als podcastmaker maak je verschillende programma’s over kunst. Ben jij de Messias die mensen naar de musea en theaters leidt?
“Ik zie mezelf zeker niet als Messias, maar het is wel mijn persoonlijke missie om mensen enthousiast te maken voor kunst. We leven in een tijd waarin alles efficiënt en snel moet gaan. Veel vormen van kunst zetten zich af tegen de hang naar efficiëntie en perfectie. Daarom is kunst ook niet: Je gooit er een kwartje in en je weet wat eruit rolt.”

Wat is kunst dan wel?
“Dat is moeilijk in een paar zinnen uit te leggen en dat is ook het mooie ervan. Het is zo’n genuanceerd verhaal. De ene keer zet kunst je aan het denken, een volgende keer zet het aan tot actie. Kunst is niet eenduidig - het kan je op verschillende manieren raken, prikkelen, aan het denken zetten. Alleen probeer dat maar eens samen te vatten in lekker klinkende soundbites. Ik denk dat kunst er is voor wie tijd, ruimte en vooral zin heeft om zichzelf te laten verrassen. Die ‘zin’ probeer ik aan te wakkeren.”

Maar als kunst haaks staat op onze hang naar efficiëntie, kan dat voor veel mensen een drempel zijn.
“Er is geen één op één succesratio. Je kunt een keer niet ‘slagen’. Wie dan ook nog een drukke baan en gezinsleven heeft, zou kunnen denken: kunst is niks voor mij, ik blijf wel bij Netflix. En dat is jammer, want de keren dat je iets aantreft wat wel heel goed is, kunnen grote waarde hebben. Daarom wil ik knokken voor die kunsten.”

Je kunt het resultaat niks vinden, het enthousiasme is altijd echt

Zijn mensen bang dat ze geen verstand hebben van kunst? 
“Dat speelt zeker mee. Mensen zijn bang een domme vraag te stellen of hebben het idee dat je veel voorkennis moet hebben om het te begrijpen. Ik geef toe: om sommige vormen van kunst hangt een aura dat het interessant zou moeten zijn of dat het je moet raken. Als je dan niks bij een werk voelt kun je denken dat het aan jou ligt. Jammer, want dat haalt veel enthousiasme weg. Ik probeer een brug te slaan tussen mensen die interesse hebben in kunst en kunstenaars en artiesten die al zo ver in hun makerschap zijn dat ze niet weten waar het publiek in het proces is. Dat doe ik door vragen te stellen die iedereen begrijpt zonder de kunstenaar tekort te doen. Want je wilt een werk ook niet platslaan.”

Gebeurt het vaak dat je een werk pas mooi gaat vinden als je het verhaal erachter hoort? 
“Een kunstwerk is een verhaal, op een beeldende manier. Dat verhaal gaat ook over de fascinatie van de kunstenaar: waarom doet die wat hij doet? Die fascinatie, dat enthousiasme is altijd echt, ook als je het werk niets vindt. Het kubisme bijvoorbeeld. Als je de uitgangspunten van die kunststroming niet kent en alleen op z’n beeldende vermogen beoordeelt, zou je kunnen denken: wat is dit voor onzin? Wanneer je hoort wat erachter zit ga je er anders naar kijken. Zo kan kunst je blik verruimen.”

In iedere podcast heeft een jong talent een vraag voor iemand die z’n sporen al verdiend heeft. Zoals de jonge actrice Luka Klusken die acteur Gijs Scholten van Aschat vraagt of ze haar Limburgse accent moet aanpassen omdat ze altijd wordt gecast als de ‘Limburgse’.
“De jonge talenten krijgen hele praktische tips. Tegelijk is de serie denk ik ook voor luisteraars interessant die niet de ambitie hebben om op de planken te staan, maar het wel fascinerend vinden om te horen hoe het allemaal in z'n werk gaat.”

Ze is illusionist, verleider, actrice in één

In een van de afleveringen komt aspirant zangeres Sam Cordes bij Karin Bloemen. Ze wil weten: hoe zing je een nummer niet alleen mooi, maar vooral ook zo dat het aankomt bij het publiek? Zodat je publiek het gevoel krijgt dat je echt hebt meegemaakt wat je zingt.
“Je krijgt een heel mooi kijkje in het leven van Karin Bloemen als moeder die een huishouden runt en Karin als betoverende diva op het podium. Wat je op het podium ziet is totale manipulatie. Ze is illusionist, verleider, actrice in één. Het is fijn om in die illusie te geloven, want daarvoor ga je naar het theater, maar mensen mogen ook weten dat het geen luizenbaantje is. Karin Bloemen vergeleek haar werk met dat van een gewichtheffer. Die traint niet met tachtig kilo als hij tijdens de wedstrijd honderd kilo moet tillen. Die traint met honderdtwintig kilo. Je moet dus zorgen dat je zo hard getraind hebt dat het op het podium makkelijk gaat.”

Hebben wij een te romantisch beeld van het kunstenaarschap? 
“Het komt schijnbaar moeiteloos tot stand. Maar Karin Bloemen is niet op het podium beland omdat ze toevallig goed kan zingen. Het is - en dat hoor je in alle interviews - gewoon keihard werken. Iedere keer denk je weer: potverdorie, wat zit daar toch veel werk achter. En ondanks het ploeteren is het zeker niet vanzelfsprekend dat je uiteindelijk succes krijgt.”

Saxofonist Benjamin Herman kreeg een vraag van drummer Tim Hennekes over het perfecte samenspel: hóé speel je als drummer en saxofonist samen zonder dat je daar van tevoren afspraken over maakt? 
“Benjamin legde uit dat je het samenspel op het podium kunt vergelijken met het spreken van een taal. Al die jazzmuzikanten luisteren al hun hele leven naar de klassieke jazzalbums. Door daarnaar te luisteren leren ze de taal, met eigen accenten en eigen vaardigheden spreek je die taal op het podium en dan ontstaat er iets - je gaat samen die taal spreken. Als je met deze kennis de volgende keer naar een jazzconcert gaat heb je een extra laag om op te letten. Je moet een beetje moeite doen, het een beetje proberen te ontcijferen, maar dat is wel een stuk interessanter dan dat je denkt: ik laat het over me heenkomen en het klinkt wel leuk.” Zet alles in op je creatieve talent.”

Ben je creatief, ga dan niet dozen dichtplakken

Vraag van kunstenaar Willem Hooff aan ontwerper Hella Jongerius: welke vaardigheid heb je nodig om een succesvolle studio op te bouwen? 
“In de kern zegt ze dat je goed je tijd moet beheren en je talent prioriteit moet geven. Ben je creatief, ga dan niet dozen dichtplakken, maar neem daarvoor zo snel mogelijk iemand aan. Dat is sowieso een goeie tip voor veel mensen: bedenk waar jouw unieke kracht ligt. Als mensen continu met je willen vergaderen, maar je bent goed in het bedenken van concepten, zorg dan dat je daar voldoende tijd voor hebt. In plaats van dat je je tijd verdoet met praktische dingen die anderen ook kunnen.”

Zijn er overeenkomstige hobbels op de weg naar bekendheid voor de oudere en jongere generatie kunstenaars? 
“Ik denk dat veel uitdagingen hetzelfde zijn als dertig jaar geleden. Tuurlijk, er is ook veel veranderd. Hoe bereik je je publiek? Dat gaat over social media. Maar wil je iemand die al dertig jaar bezig is horen praten over instagram en twitter? Dat kun je beter aan de nieuwe generatie overlaten. Daarom gaan de afleveringen veel meer over de kern van het artiestenvak. De eeuwige waarde van een discipline.”

Als je alle adviezen volgt, heb je dan grote kans van slagen?
“De gevestigde namen zijn daar allemaal heel reëel en bescheiden in. Ze zeggen: dit is wat ik je vanuit mijn perspectief kan meegeven, maar het is geen garantie voor succes en misschien werkt voor jou iets anders heel goed. Het bewijst des te meer hoe lastig het is. Er bestaat geen gouden formule.”

Waar je bij andere vakgebieden op een bepaald moment je sporen hebt verdiend en een beetje kan achteroverleunen blijft het in de kunsten ploeteren. De zenuwen, onzekerheden, ze verdwijnen niet met de jaren. 
“Dat hoor je bij alle makers. Misschien zijn ze daarom wel zo goed, ze zoeken altijd de uitdaging. Dat is heel inspirerend. Dat je ondanks alle tegenwind en obstakels, misschien wel tegen beter weten in, toch kiest voor de kunst. En als het je dan lukt, dan is dat een soort heldenverhaal.”

Voor het kunstenaarschap wordt hard gewerkt

Worden kunstenaars nog steeds ondergewaardeerd?
“Jazeker, in salaris en waardering. We moeten af van het idee dat de kunstenaar de mazzel heeft van z’n hobby zijn werk te kunnen maken. Ook met talent is het keihard werken. We zeggen ook niet van een accountant die goed is in wiskunde: je mag wel voor een hongerloontje werken want je hebt van je hobby je werk kunnen maken. Ik hoop dat mensen na het luisteren weten: dit is een serieuze carrière, voor het kunstenaarschap wordt hard gewerkt. Dat ze meer respect krijgen voor het vakmanschap.”

Is er een advies dat je het meest is bijgebleven?
“Jazeker, ik denk aan de les van Hella Jongerius: zorg dat je in de eerste tien jaar van je carrière vooral je palet verbreedt – pak alles aan. Dan zijn er veel aanknopingspunten voor samenwerking. Als je bijvoorbeeld vooral met duurzaamheid bezig bent gaan mensen je alleen maar bellen vanwege jouw connectie met duurzaamheid. Koppel dat aan die tip: ga geen dozen dichtplakken als je talent ergens anders ligt. Zet alles in op je creatieve talent.”