Blog door onze Mylène Hogenhuis-Berghs

Volg BlogSpot:
< VORIG BLOG   VOLGEND BLOG >
Naar de index van alle blogs >

Meer weten over M.C. Escher? > 
Naar alle berichten >

Waterman (waterbouwkundige ...) in Japan

Escher’s vader was een waterbouwkundig ingenieur die eind 19e eeuw op uitnodiging van de keizer naar Japan vertrok, als een van de Nederlandse ‘Watermannen’. Dit was vooral opmerkelijk vanwege een besluit dat werd genomen in 1639, waardoor Japan tot 1868 vrijwel volledig was afgesloten van de buitenwereld. Naast China en Korea had alleen Nederland in die tijd toestemming om (zeer beperkte) handel te drijven met het land. Toen de isolatie van Japan ten einde kwam, bleef het land voor deskundigheid op het terrein van de waterstaatkunde specifiek een beroep op Nederland doen. De groep van elf Nederlandse waterstaatkundigen was betrokken bij tientallen projecten voor de verbetering van rivierlopen en havens.
Na vijf jaar in Japan keert George terug naar Nederland en wordt hij hoofdingenieur van het district Friesland en Groningen. In Leeuwarden huurt hij een deel van het stadspaleis Princessehof, waar hij met zijn gezin woont en tevens zijn kantoor betrekt.

Groote ingewikkeldheid en meetkundige artisticiteit

In 1898 wordt Maurits Cornelis (bijnaam ‘Mauk’) geboren in Leeuwarden als jongste zoon van George en diens tweede vrouw Sarah Gleichmann. In 1903 verhuist het gezin naar Arnhem. Hij studeert enkele maanden bouwkunde aan de TU Delft, waarna hij begint aan de School voor Bouwkunde, Versierende Kunsten en Kunstambachten in Haarlem. Hier kiest hij al gauw voor de richting sierende kunsten waar hij les krijgt van Samuel Jessurun de Mesquita.
Hij blijft met zijn leermeester in contact tot deze tijdens de Tweede Wereldoorlog in Auschwitz wordt omgebracht. Na het verlaten van de school in 1922 maakt Escher enkele langdurige reizen naar Italië en Spanje. Bij het zien van de mozaïeken in het Alhambra in Granada kijkt hij zijn ogen uit. Hij schrijft in zijn dagboek: ‘Het was wonderlijk oostersch. Het vreemde was voor mij de groote rijkdom der versiering (basrelief in stuc) en de grote waardigheid en eenvoudige schoonheid van het geheel. Deze Arabieren waren aristocraten zooals er tegenwoordig geen meer zijn.’
Hij besteedt een volle middag in 1922 aan het natekenen van een van deze tegels en noteert zijn bewondering voor de ‘groote ingewikkeldheid en meetkundige artisticiteit’.

Landscapes worden vervangen door mindscapes

Princessehof, Leeuwarden

In 1923 ontmoet hij Giulietta, met wie hij trouwt, in Italië gaat wonen en in de jaren na het huwelijk drie kinderen krijgt. Zijn eerste Nederlandse tentoonstelling heeft hij bij Kunsthandel de Zonnebloem te Den Haag in 1924. Aan het begin van zijn carrière exposeert hij regelmatig in zowel Nederland als Italië en maakt hij lithografieën van onder andere landschappen, steden en een zelfportret. 
Na vertrek uit Italië in 1935 verblijft het gezin kort in Zwitserland, waar het volgens Escher te koud en geïsoleerd is. Daarna besluiten ze om in de omgeving van Brussel te gaan wonen. Hier wordt Escher een stuk minder geïnspireerd door de omgeving of landschappen, zoals dat in Italië wel het geval was. Dat leidt ertoe dat hij steeds meer zijn fantasie gaat gebruiken en landscapes worden vervangen door mindscapes. 
Als Escher en Jetta in 1936 tijdens een reis opnieuw het Alhambra bezoeken, is er opnieuw de fascinatie voor ‘vakvullingen’ en vormen de aaneensluitende patronen steeds meer de basis voor zijn werk. Vanaf de tweede helft van de jaren dertig begint Escher daarnaast te experimenteren met onmogelijke en verbazingwekkende taferelen, waarmee hij meer en meer bekijks trekt.

Van de Saturday Evening Post tot Time Magazine ...

In 1941 vestigt het gezin zich in Baarn. Geld verdienen met zijn kunst is steeds lastiger, mede omdat Escher zich weigert in te schrijven bij de Kultuurkamer - en zonder inschrijving is exposeren onmogelijk. Kunstenaars dienden zich in te schrijven bij deze door Joseph Goebbels opgerichte lijst om kunst tentoon te mogen stellen. Vanzelfsprekend was dat voor Joodse kunstenaars niet toegestaan en om die reden besluit Escher zich niet aan te sluiten. Dit zorgt er ook voor dat hij met zijn vrije werk niet genoeg geld kan verdienen om zijn gezin te onderhouden en ook opdrachten moet aannemen. 
Zo maakt hij onder andere illustraties bij boeken en ontwerpt hij postzegels. Vanaf de jaren vijftig wordt Escher geprezen in de internationale kunstwereld. Van de Saturday Evening Post tot Time Magazine en van het Stedelijk Museum in Amsterdam tot het Haags Gemeentemuseum; Escher blijkt een veelgevraagd kunstenaar voor interviews, besprekingen en tentoonstellingen.

By the way, briefwisseling met een Rolling Stone

Eind jaren zestig gaat Escher’s gezondheid achteruit en ontwerpt hij zijn laatste houtsneden Ringslangen (1969). Datzelfde jaar lanceren The Rolling Stones het album Let It Bleed, met daarop klassiekers als You Can’t Always Get What You Want en Gimme Shelter. De band is in een populariteitsstrijd verwikkeld met The Beatles en het ontwerp van de platenhoezen is een belangrijk onderdeel hiervan. 
Nadat The Rolling Stones bij twee albums de stijl van de voorafgaande Beatles albums min of meer overneemt, gaan ze voor Let It Bleed op zoek naar iets nieuws. Mick Jagger is groot fan van Escher en trekt de stoute schoenen aan. Hij stuurt hem een brief waarin hij vraagt of ‘Maurits’ een ontwerp voor de nieuwe platenhoes wil maken of misschien een bestaand werk heeft dat de band zou kunnen aanschaffen hiervoor. 
Helaas mocht het niet zo zijn. Niet alleen wijst Escher het voorstel af wegens zijn drukke agenda die hem niet toelaat ander werk aan te nemen - ook wijst hij mr. Jagger nog even op niet heel subtiele wijze op de foutieve aanhef in zijn brief: By the way, please tell Mr. Jagger I am not Maurits to him, but Very sincerely, M.C. Escher 

Verbinding tussen jong en oud

Omdat zijn gezondheid achteruit gaat, betrekt hij een kamer in het Rosa Spier Huis, waar hij in 1972 overlijdt. Deze bijzondere plek, die dient als woon- en werkgemeenschap van kunstenaars en wetenschappers, laat bewoners onder gelijkgestemden leven en biedt de perfecte omstandigheden om het kunstenaarschap te ondersteunen.

De oplettende Keep an Eye - volger is waarschijnlijk bekend met onze reeks Jong en Oud door Kunst Verbonden. Om contact tussen kunststudenten, jonge kunstenaars en ervaren kunstenaars te stimuleren organiseren we samen met het Rosa Spier Huis een serie uitvoeringen op het terrein van de podiumkunsten. Jongeren kunnen hun talenten verder ontwikkelen en ervaring opdoen. Oudere kunstenaars blijven op deze manier betrokken bij ontwikkelingen in hun vakgebied. Daarnaast hebben we sinds dit jaar ook een heuse award toegevoegd! De Young Talent Award is een aanmoedigingsprijs voor uitvoerende podiumkunstenaars, die verbinding weten te leggen tussen generaties.

• Benieuwd geworden naar deze bijzondere plek?
  Kom eens langs bij een voorstelling >