Geen refrein, geen regels, wel een legende: Bo-rhap 50 jaar

Koninginnen van de studio

In 1970 werd Queen opgericht. Binnen twee jaar weet de band een contract te krijgen bij de grote platenmaatschappij EMI en brengen ze hun eerste album uit. Bij het maken van hun tweede album krijgen ze de mogelijkheid om veel tijd door te brengen in de studio en gebruiken ze de mogelijkheden van de studio volledig. Ze gebruiken ‘overdub’-technieken (het opnemen van meerdere gitaarpartijen over elkaar heen bijvoorbeeld) en ontwikkelen een zeer eigen, revolutionaire sound. Op hun vierde album voeren ze dit door in extremis. Op het stuk Bohemian Rhapsody, dat dit jaar 50 jaar geleden werd uitgebracht, dubbelen ze hun eigen vocalen zo vaak dat het lijkt alsof er een gigantisch koor aan het zingen is. Er wordt gezegd dat de tape waarop de muziek werd opgenomen, zo vaak was ge-overdubt, dat de tape doorzichtig werd. Maar liefst 180 keer namen zij sporen over elkaar op – iets dat niet eerder gedaan was.

Mercury had drie stukken in zijn hoofd die hij aan elkaar wilde lijmen tot één stuk van zes minuten. Door de mogelijkheden van de studio, de genialiteit van (onder andere) Mercury en de enorme werklust van de band leverden ze een zeer eclectisch stuk af dat de luisteraar meeneemt op een reis van glam rock via een gevoelige ballad naar een heus opera gedeelte. Fans van Queen hebben dus geen LSD nodig: Bo-rhap, zoals het stuk liefkozend door hen wordt genoemd, is ‘trippy’ genoeg…

Geen refrein, geen single

Hoewel Bohemian Rhapsody zich inmiddels als onmiskenbare popklassieker heeft bewezen, had het niet veel gescheeld of we hadden het nummer misschien helemaal niet gekend. Queen zit in 1975 wekenlang in de Rockfield Studio om de ingewikkelde zangpartijen op te nemen. Wanneer de hoge heren van Queens platenfirma EMI het eindresultaat horen, weten ze niet wat ze met het nummer aanmoeten: het duurt bijna zes minuten, heeft geen refrein en de titel komt niet eens in de songtekst voor. Freddie Mercury ziet het monnikenwerk dat hij en zijn collega’s hebben verricht bijna in de obscuriteit verdwijnen.

Bohemian Rhapsody

De koningin wordt van de troon gestoten

Mercury geeft een cassettebandje met daarop Bohemian Rhapsody aan zijn goede vriend Kenny Everett. Hij is indertijd een geliefde komiek en radio-dj. Everett weet de bazen van de BBC ervan te overtuigen het stuk vaak te draaien, waardoor EMI toch besluit het lied als single uit te brengen. Die single bereikt eind 1975 de eerste plek in de Britse hitparade en vervolgens ook in Nederland, waar het pas de tweede hit is van Queen, na Killer Queen. Uiteindelijk wordt Bohemian Rhapsody begin 1976 in Nederland van de eerste plek verstoten door niemand minder dan onze eigen André van Duin met zijn onvervalste carnavalskraker Willempie. Het kan verkeren…

Big in the Netherlands

In Nederland zal de kans groot zijn dat wanneer je Bohemian Rhapsody zegt, je ook meteen de Top 2000 zegt. Al jaren – met een paar uitzonderingen daargelaten – voert dit stuk de lijst aan. Tijdens de allereerste editie van de NPO Radio 2 Top 2000, waarbij er door middel van tweeduizend liedjes symbolisch afscheid werd genomen van het voorgaande millennium, stonden Freddie Mercury, Brian May, Roger Taylor en John Deacon al fier bovenaan met hun ‘magnum opus’. In diezelfde periode, in de laatste weken van 1999, verscheen er een nieuwe versie van Under Pressure met David Bowie op cd-single, met het beroemde Bohemian Rhapsody als B-kant. Het nummer staat op het hoesje met dikke letters als ‘Song of the Millennium’ aangeduid. Inmiddels heeft het stuk maar liefst 21 keer op nummer 1 gestaan in de ‘lijst der lijsten’. En van de vijf keer dat het stuk niet op nummer 1 stond, werd Queen tweemaal wederom door Nederlanders van de troon gestoten; door Danny Vera en Boudewijn de Groot.

Freddie the Bohemian

In 2018 verschijnt er een film over het leven van Freddie Mercury, getiteld Bohemian Rhapsody. In deze film – die tijdens de opnames nogal eens stil lag vanwege meerdere onenigheden tussen acteurs, regisseurs en producers – krijg je onder andere een mooi inkijkje in het maakproces van Bohemian Rhapsody. Je ziet hoe de band de meerdere lagen vocalen onder elkaar legt, en je ziet de twijfel over het wel of niet uitbrengen van Bohemian Rhapsody door EMI. Ook zie je in de film, die zeer goed werd ontvangen door het grote publiek, hoe Freddie Mercury ook daadwerkelijk leeft als een bohemian: een onconventionele, charismatische en flamboyante persoonlijkheid die de extremen opzoekt, maar ook eenzaam en kwetsbaar kan zijn. De film had geen betere titel kunnen hebben!

Bo-rhap werkt door

De muziek van Queen, en dan met name Bohemian Rhapsody, had een enorme impact op de muziekwereld. Het was gangbaar om singles uit te brengen van rond de 3 minuten en 30 seconden. Dit vond zijn oorsprong in het feit dat bakelieten singles uit het begin van de 20ste eeuw niet meer muziek konden bevatten dan die 3 minuten en 30 seconden. Bohemian Rhapsody, met zijn 5 minuten en 55 seconden, doorbrak die trend en effende het pad voor artiesten om veel langere ‘radio-edits’ te maken. Denk aan Meat Loaf’s Paradise By The Dashboard Light (met een single versie van 7:55) en Guns ‘n Roses’ November Rain (8:57).
Ook het epische en flamboyante aspect van Bohemian Rhapsody – en van Queen’s repertoire in het algemeen – heeft zijn weerslag gehad op bands en artiesten zoals The Darkness, David Bowie, Lady Gaga (vernoemd naar Queen’s Radio Ga Ga) en Muse. Extravagantie in de muziekwereld, en dan met name in rockmuziek, werd door Freddie Mercury geïntroduceerd.

The Darkness, I Believe In A Thing Called Love

Op zoek naar…. de hit.

Iedere jongen of meisje dat op zijn of haar kamer luchtgitaar staat te spelen, droomt van het scoren van een wereldhit. Veel muzikanten zijn altijd op zoek naar een hit. Platenmaatschappijen zetten songwriters en zangers bij elkaar om stukken te schrijven, op zoek naar die ene hit. Editors van Spotify lijsten selecteren stukken voor hun playlists, op zoek naar de hit. Radio DJ’s en het publiek dat naar hen luistert, zijn op zoek naar een hit. Maar hoe schrijf je nou een hit? En valt zoiets eigenlijk wel te voorspellen?
Bohemian Rhapsody is in ieder geval het bewijs dat zelfs de meest uit de pas lopende track een hit kan worden.

Een paar wapenfeiten op een rijtje

•  Meest gestreamde nummer van de 20ste eeuw
• Op 3 na best verkochte single in het Verenigd Koninkrijk
•  6 miljoen singles verkocht wereldwijd
• Volgens de lezers van ‘Rolling Stone’ is Mercury’s zangpartij de beste in de geschiedenis van de rock muziek
•  Opgenomen in de ‘Grammy Hall of Fame’